Projekt

Osobnosti polského filmu

Krzysztof Kieślowski (1941-1996)

Znaczenie dla polskiej kinematografii

Krzysztof Kieślowski był jednym z najwybitniejszych polskich reżyserów filmowych. Jego twórczość, porównywana z dziełami Bergmana, Bressona czy Antonioniego, na trwałe wpisała się w dzieje kultury europejskiej.

Kieślowski początkowo realizował głównie filmy dokumentalne. Jego pierwsze filmy: "Zdjęcie" i "Z miasta Łodzi" powstały pod artystyczną opieką Kazimierza Karabasza, autora sławnych "Muzykantów".

Kieślowski przez kilkanaście lat był związany z Wytwórnią Filmów Dokumentalnych w Warszawie (1969-1983). Tutaj powstały jego dokumenty, które zdobyły wiele nagród na festiwalach filmów dokumentalnych i krótkometrażowych: „Pierwsza miłość”, „Z punktu widzenia nocnego portiera” czy „Życiorys”. W połowie lat 70. Kieślowski stopniowo porzuca dokument na rzecz fabuły. Od 1974 roku reżyser był członkiem Zespołu Filmowego „Tor”, prowadzonego najpierw przez Stanisława Różewicza a potem Krzysztofa Zanussiego. Film „Personel” z 1975 roku otrzymał Grand Prix na MFF w Mannheim i Nagrodę Główną w kategorii filmu telewizyjnego na FPFF w Gdańsku. Jego twórczość z tego okresu, pod znakiem takich filmów jak „Spokój”, „Blizna”, „Amator” (Złoty Medal na Festiwalu w Moskwie w 1979 roku) czy też „Przypadek” wpisuje się w nurt „kina moralnego niepokoju”.

Kieślowski współpracował z adwokatem Krzysztofem Piesiewiczem - na przykład w filmie „Bez końca” (1985), przedstawiającym kontrowersyjny obraz stanu wojennego. Późniejsze ich wspólne filmy podejmują już bardziej uniwersalną tematykę. Reżyser zaczął do nich wprowadzać wieloznaczność, tajemniczość i metafizykę. Telewizyjny serial „Dekalog”, odwołujący się do 10 przykazań, już z założenia unikał z założenia wątków politycznych. „Uważaliśmy – mówił Kieślowski – że są na świecie, także u nas, problemy ważniejsze od polityki: to wszystko, czym naprawdę żyjemy”. V i VI odcinek „Dekalogu”, zaistniały wcześniej jako filmy kinowe. „Krótki film o zabijaniu” i „Krótki film o miłości (1988) przyniosły Kieślowskiemu międzynarodowe uznanie.

„Podwójne życie Weroniki” (1992) było pierwszym filmem, który Kieślowski zrealizował w koprodukcji polsko-francuskiej, i który został bardzo dobrze przyjęty przez krytykę na Zachodzie. Od tej pory reżyser realizował swoje filmy u jednego z najbardziej cenionych producentów francuskich – Marina Karmitza.

Sukces trylogii „Trzy kolory” (1993-1994) sprawił, że Kieślowskiego zaczęto postrzegać jako jednego z najwybitniejszych twórców kina europejskiego. Do powstania tych filmów inspiracją dla reżysera były trzy ideały Wielkiej Rewolucji Francuskiej: „Wolność, równość, braterstwo”. „Pokazaliśmy – wspominał Karmitz – że możliwe jest zrealizowanie idei kina europejskiego, nie wypierając z pamięci własnej, czy zbiorowej, dążąc jednoznacznie do czegoś, co jest uniwersalne”. Film „Trzy kolory: Niebieski” uhonorowany został Złotym Lwem w Wenecji, „Biały” – Srebrnym Niedźwiedziem na MFF w Berlinie, a „Czerwony” nominowano do Oscara za scenariusz i reżyserię, a także za zdjęcia Piotra Sobocińskiego.

Krzysztof Kieślowski odnosił coraz większe międzynarodowe sukcesy, ale po zakończeniu prac nad „Trzema kolorami”, ogłosił, że wycofuje się z reżyserowania filmów. W ostatnich miesiącach życia, razem z Krzysztofem Piesiewiczem, przygotowywał scenariusz kolejnego tryptyku: „Niebo”, „Czyściec”, „Piekło”.

Biografia

Krzysztof Kieślowski urodził się 27 czerwca 1941 roku w Warszawie. Jego ojciec był inżynierem a matka urzędniczką. W dzieciństwie często zmieniał miejsce zamieszkania, co związane było z ciężką chorobą ojca. W latach 1957-1962 był uczniem Liceum Technik Teatralnych. Pracował jako garderobiany Tadeusza Łomnickiego, Aleksandra Bardiniego i Zbigniewa Zapasiewicza w Teatrze Współczesnym w Warszawie. Fascynował go teatr, jednak zdecydował się zdawać na reżyserię filmową. Do łódzkiej Filmówki dostał się dopiero za trzecim razem. Na Wydziale Reżyserii PWSTiF studiował w latach 1964-1968, a dyplom ukończył z wynikiem bardzo dobrym w roku 1970.

Kieślowski współpracował z telewizją, realizując dla niej filmy dokumentalne i fabularne, a także dwa spektakle teatralne („Kartoteka” – 1976 i „Dwoje na huśtawce” – 1979). Jeden raz jako reżyser teatralny wystawił w Starym Teatrze w Krakowie własną sztukę pt. „Życiorys” (1987).

Należał do Stowarzyszenia Filmowców Polskich, w latach 1978-1981 pełnił funkcję wiceprezesa. Wykładał reżyserię i scenopisarstwo na uczelniach w Berlinie Zachodnim (1984), w Helsinkach (1988), Szwajcarii (1985,1988, 1992), Łodzi (1993-1996), a wcześniej w Katowicach. Jako wykładowca na Wydziale Radia i Telewizji Uniwersytetu Śląskiego pracował od 1979 roku do połowy lat 80. Wraz z Edwardem Żebrowskim i Krzysztofem Zanussim stanowili najbardziej znaczącą grupę wykładowców reżyserii. Kieślowski był członkiem Rady Wydziału UŚ. Jego studentami byli m.in. Magdalena i Piotr Łazarkiewiczowie, Waldemar Krzystek, Krzysztof Lang, Teresa Kolarczyk.

Był wielokrotnym laureatem festiwali filmowych, za swoją twórczość otrzymał dziesiątki nagród i wyróżnień. W 1990 roku został honorowym członkiem Brytyjskiego Instytutu Filmowego za „wybitny wkład do kultury ruchomego obrazu”, a w 1995 roku został członkiem Akademii Filmowej w USA.

Zmarł po operacji na serce w Warszawie, 13 marca 1996 roku.

Na podstawie stron internetowych książki: Palka Marek, Krzysztof Kieślowski: wybór bibliografii, Katowice 2001, opracowała Monika Turek.

_____________________________________________________________________

Wybrana filmografia

Filmy fabularne:

1973 Przejście podziemne

1975 Personel

1976 Blizna

Spokój

1979 Amator

1981 Krótki dzień pracy

Przypadek