Wojciech Jerzy Has (1925-2000)

Znaczenie dla polskiej kinematografii

   Reżyser filmowy, scenarzysta oraz producent. Jeden z największych wizjonerów polskiego kina. Krytyk filmowy Maria Kornatowska powiedziała o nim: „Wielki artysta, wspaniały człowiek. Miał niepowtarzalne, ironiczne poczucie humoru. Niesłychanie wrażliwy i charyzmatyczny człowiek”.

W 1947 roku nakręcił średniometrażowy film „Harmonia”, który nie był wyświetlany z powodów politycznych. W następnych latach realizował filmy dokumentalne i oświatowe, wykorzystywane w wydaniach Polskiej Kroniki Filmowej. Ciekawym filmem z tego okresu jest dokument o Krakowie  pt. „Moje miasto” (1950).

Po 1956 roku Has zaczął zajmować się filmem fabularnym. Zadebiutował „Pętlą” (1957), nakręconą na podstawie opowiadania Marka Hłaski. Film „Pożegnania” (1958), został uhonorowany nagrodą FIPRESCI na MFF w Locarno.

W 1962 powstał film „Jak być kochaną ” wg scenariusza Kazimierza Brandysa. Jest on uznawany za jeden z najlepszych polskich filmów psychologicznych. Został uhonorowany dyplomem na MFF w Edynburgu oraz w Cork, nagrodą FIPRESCI w Bejrucie i „Złotymi Wrotami”, nagrodą dla najlepszego filmu festiwalu w San Francisco, a także Złotą Kaczką przyznawaną przez pismo „Film”. Ten właśnie film otwiera przestrzeń sukcesów i najlepszych filmów Hasa.

W 1966 powstaje film „Szyfry” a w roku 1968 „Lalka” wg powieści Bolesława Prusa. Film zyskał w Panamie na MFF Wielką Nagrodę.

Do najwybitniejszych dzieł Hasa jest zaliczany „ Rękopis znaleziony w Saragossie “ (1964). Jest on znany na całym świecie a do jego wielbicieli są zaliczani: Luis Buňuel, Pedro Almodóvar, David Lynch czy Francis Ford Coppola. Film otrzymał wiele nagród i wielu reżyserów ocenia go obok filmów Krzysztofa Kieślowskiego za najbardziej inspirujące dzieło w historii światowego kina.

W 1973 roku „Sanatorium pod klepsydrą“ wg Brunona Schulza otrzymało Nagrodę Specjalną Jury na festiwalu w Cannes oraz w Triest na MFF Fanatstycznych „Złoty Asteroid“.

Ostatnie filmy reżysera to „Osobisty pamiętnik grzesznika przez niego samego spisany” (1985) oraz „Niezwykła podróż Baltazara Kobera” (1988). W 1988 roku dostał tytuł honorowy Rady Państwa „Zasłużony dla kultury polskiej”. W 1999 roku reżyser otrzymał Polską Nagrodę Filmową „Orzeł“ za Osiągnięcia życia, a w 2000 roku pośmiertnie otrzymał tytuł Doctora Honoris Causa PWSFTviT w Łodzi.

Biografia 

      Wojciech Jerzy Has urodził się 1 kwietnia 1925 roku w Krakowie. Kiedy był nastolatkiem, chciał zostać malarzem.Uczył się  w krakowskiej Szkole Handlowej, a po jej ukończeniu studiował w krakowskiej Szkole Przemysłu Artystycznego na Wydziale Grafiki.

Podczas drugiej wojny światowej pracował w kopalni. W 1943 roku pracował w dziale graficznym wydawnictwa książkowego. W 1945 roku kontynuował naukę na Wydziale Malarstwa Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, studiując do 1947 roku w pracowni prof. Eibischa. Także uczestniczył w Kursie Przysposobienia Filmowego organizowanym przez krakowski Instytut Filmowy.

Po zakończeniu kursu w 1946 roku, zaczął pracować w Wytwórni Filmów Dokumentalnych w Warszawie. W latach 1951-1956 pracował w Wytwórni Filmów Oświatowych w Łodzi, od 1955 w Zespole Autorów Filmowych "Syrena", następnie w "Iluzjonie" i od 1958 roku w Zespole "Kamera". od 1974 roku był wykładowcą na Wydziale Reżyserii w PWSFTviT w Łodzi. W latach 1981-87 był kierownikiem artystycznym Zespołu "Rondo", a następnie w latach 1987-89 członkiem Komitetu Kinematografii.

W latach 1989-1990 został dziekanem Wydziału Reżyserii PWSFTviT w Łodzi, a w latach 1990-1996 pełnił funkcję rektora tej uczelni. Także był dyrektorem i opiekunem artystycznym Studia "Indeks" działającego przy  PWSFTviT.

Wojciech Jerzy Has umarł 3 października 2000 roku i został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Komunalnym na Dołach w Łodzi.

           Na podstawie stron internetowych: www.filmpolski.pl, www.culture.pl, film.onet.pl, www.polskaszkolafilmowa.pl i www.zgapa.pl opracował Marek Jachnicki.

_____________________________________________________________________

Wybrana filmografia

1957  Pętla – reżyseria, scenariusz

1962  Jak być kochaną – reżyseria,

1964  Rękopis znaleziony w Saragossie - reżyseria

1968  Lalka - reżyseria, scenariusz

1973  Sanatorium pod Klepsydrą  - reżyseria, scenariusz