Sylwester Chęciński (1930)

Znaczenie dla polskiej kinematografii

Jeden z najlepiej rozpoznawalnych i lubianych reżyserów polskich. Swoją szeroką popularność zyskał głównie dzięki filmom komediowym, zwłaszcza trylogii Sami swoi oraz nakręconych na bazie scenariusza Stanisława Tyma Rozmowach kontrolowanych. Są to filmy częstokroć przywoływane jako kanon polskiej komedii, do którego poziomu trudno jest dosięgnąć współczesnym twórcom. 

Ich wartość leży również w przedstawionym w nich tle historycznym - zasiedlanie „Ziem Odzyskanych” po II wojnie światowej w Samych swoich i stan wojenny z 1981 roku w Rozmowach kontrolowanych. 

Nie należy jednak ograniczać jego działalności tylko do jednego gatunku. Reżyserował świetny i nagradzany film sensacyjny o świecie zawodowych hazardzistów pod tytułem Wielki Szu, film dla dzieci, którego akcja ma miejsce w średniowieczu – Historia żółtej ciżemki, czy dramat psychologiczny Agnieszka 46 opowiadający o przystosowywaniu się ludzi do życia w pokoju niedługo po zakończeniu wojny.

Filmy Chęcińskiego można by nazwać bardzo polskimi z duszy. Postacie, które się w nich przewijają, zawdzięczają swoje bogactwo i umiejętność zdobywania sympatii, właśnie swoją sarmackością. Nie tylko bohaterowie komedii, ale także pozostałej, poważniejszej części filmów, posiadają głęboką psychologię i charakterystyczny język. Są to zawsze charaktery przemyślane i prawdopodobne, ludzie, jakich spodziewalibyśmy się spotkać w pokazywanym miejscu i czasie. Nie umniejsza to możliwości zaskakiwania widza, pozwala na konstruowanie niespodziewanych zwrotów akcji i bardzo ludzkich przecież antynomii osobowości. Dowodem, zasadzający się zwykle na zaskoczeniu humor, który gra swoją rolę w całej wieloaspektowej twórczości reżysera.

Współpracował przy reżyserii filmów: Spotkania, Zimowy zmierzch, Lotna i Powrót. W latach 1976-1980 był zastępcą kierownika artystycznego Zespołu Filmowego "Iluzjon", po czym od 1988 do 1991 roku zastępcą kierownika artystycznego zespołu filmowego "Kadr”.

Jest laureatem wielu nagród, między innymi: w 1977 roku otrzymał Srebrne Lwy Gdańskie na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za Kochaj albo rzuć, w 2000 r. w dowód uznania swoich zasług artystycznych otrzymał specjalną Nagrodę Wrocławia, a w 2007 Honorową Nagrodę Stowarzyszenia Filmowców Polskich przyznaną podczas 32. FPFF w Gdyni.

Biografia

Sylwester Chęciński urodził się 21 maja 1930 r w Susiecu koło Tomaszowa Mazowieckiego. Studiował na Wydziale Reżyserii PWSFTViT w Łodzi, którego absolwentem został w 1956 roku. Przez pięć lat pracował jako asystent podczas realizacji filmów m.in. u Andrzeja Wajdy na planie Lotnej w 1959, po czym zadebiutował jako reżyser kostiumowego filmu dla dzieci i młodzieży Historia żółtej ciżemki (1961), będącego adaptacją powieści Antoniny Domańskiej.

Rozgłos i popularność nadały mu jego trzy komedie, które przez lata urosły do rangi „kultowych” - Sami swoi (1967, Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia, Złote Grono w Łagowie, Złota Kamera), Nie ma mocnych (1974, nagroda publiczności FPFF w Gdyni, Nagroda Ministra Kultury i Sztuki II stopnia, Złote Grono w Łagowie, Jantar w Koszalinie, Złota Kamera) i Kochaj albo rzuć (1977, Nagroda Główna Jury FPFF w Gdyni, Złota Kamera).

Jego jedynym występem aktorskim pozostaje epizod w niskobudżetowej komedii Władysława Sikory Baśń o ludziach stąd z 2003 roku, gdzie zagrał właściciela firmy transportowej.

Jest autorem scenariuszy do wyreżyserowanych przez siebie: etiudy pt. Lato i filmu fabularnego pt. Katastrofa.

Na podstawie stron internetowych: www.filmweb.pl, www.culture.pl, oraz książki Janicki Stanisław, Film polski od A do Z, Warszawa 1973 opracował Maciej Mikulewicz.

_____________________________________________________________________

Wybrana filmografia

Etiudy filmowe:

1953 - LATO
1955 - CZŁOWIEK NIE UMIERA

Filmy fabularne:

1961 - HISTORIA ŻÓŁTEJ CIŻEMKI
1964 - AGNIESZKA 46
1965 - KATASTROFA
1967 - SAMI SWOI
1969 - TYLKO UMARŁY ODPOWIE

1970 - LEGENDA

1971 - PIERWSZA MIŁOŚĆ

1971 - DIAMENT RADŻY
1974 - NIE MA MOCNYCH
1977 - KOCHAJ ALBO RZUĆ
1978 - ROMAN I MAGDA
1980 - BO OSZALAŁEM DLA NIEJ
1982 - WIELKI SZU
1991 - ROZMOWY KONTROLOWANE
2005 - PRZYBYLI UŁANI...

Seriale:

1973 - DROGA

1997-1998 - Z PIANKĄ CZY BEZ

Teatr TV:

1994 - GŁOŚNA SPRAWA
1995 - RACJA GŁODOWA
1997 - DZIĘKUJĘ ZA SŁUŻBĘ
1999 - SAMOOBRONA
2000 - ŻELAZNA KONSTRUKCJA