Marek Koterski (1942)

Znaczenie dla polskiej kinematografii    

      Marek Koterski należy do najbardziej cenionych polskich reżyserów, który ma wyrobiony własny, swoisty styl kręcenia filmów.

      Najbardziej utytułowanym filmem w dorobku Koterskiego pozostaje „Dzień świra” - jego scenariusz powstał na podstawie sztuki autora pod tym samym tytułem. Koterski napisał sztukę trzynastozgłoskowcem na konkurs Teatru Telewizji i otrzymał jedną z głównych nagród. Wkrótce posypały się kolejne, m.in. Złote Lwy na 27. Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni (2002), a rok później doroczna Nagroda Ministra Kultury w dziedzinie filmu. W 2005 roku „Dzień świra” otrzymał nagrodę Polskiej Federacji Dyskusyjnych Klubów Filmowych "Don Kichot" dla najlepszego polskiego filmu ostatniego sezonu. Reżyser został uhonorowany „Wielkim FeFe” za całokształt twórczości podczas Felliniady (Warszawa, 2004).

      Wszystkie filmy reżyserii Marka Koterskiego mają podobną konstrukcję: są rozpisanymi na obrazy, groteskowymi monologami, operującymi świetnie podsłuchaną potoczną polszczyzną i portretującymi z ekshibicjonistyczną dosadnością współczesnego człowieka (Polaka, inteligenta ukształtowanego w PRL) - zgorzkniałego, o zredukowanym życiu duchowym, niezdolnego do nawiązania bliskich związków z innymi.

      Marek Koterski należy do pokolenia reżyserów „Kina moralnego niepokoju”, jego bohater filmowy nigdy nie starał się ulepszać rzeczywistości, za bardzo był pogrążony w świecie własnych neuroz, lęków i frustracji. We wszystkich filmach jest to właściwie ta sama osoba, alter ego reżysera, która mimo wszystko jest przedstawiona w sposób humorystyczny.

      Marek Koterski urodził się w Krakowie 3 czerwca 1942 roku. Polski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, dramaturg. Po wojnie wraz z rodzicami i starszym bratem zamieszkał we Wrocławiu. Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Wrocławskim, gdzie równolegle studiował (choć nie skończył) historię sztuki. Był kierownikiem literackim i recytatorem w akademickim Teatrze Poezji "Sylaba", publikował recenzje naukowe i eseje, m.in. w „Poezji”, „Odrze”, „Zagadnieniach rodzajów literackich”, „Litterariach”, „Rocznikach naukowych Uniwersytetu Wrocławskiego”, "Konfrontacjach”.

      Zdobywszy doświadczenie jako asystent u reżyserskiej pary Krystyny Skuszanki i Jerzego Krasowskiego, Koterski założył własny eksperymentalny Teatr Otwartej Sceny. Po studiach - asystent w Katedrze Teorii Literatury u prof. Jacka Trzynadlowskiego, pod kierunkiem którego napisał pracę magisterską („Dramat a teatr”). Zrezygnował jednak z kariery naukowej i ze stypendium doktoranckiego we Francji, by pod wpływem swojej pierwszej wielkiej miłości pojechać w 1966 roku do Warszawy i razem z nią (bez rezultatu) zdawać na wydział malarski ASP. Przez rok był wolnym słuchaczem w pracowni malarskiej prof. Eugeniusza Eibischa, próbował też dostać się na reżyserię teatralną na PWST. Za namową kolegi, operatora Edwarda Kłosińskiego w 1967 zdał do szkoły filmowej w Łodzi (dyplom z wyróżnieniem w 1977 roku). Od 1988-1989 r. był członkiem Rady Artystycznej Studia im. Karola Irzykowskiego oraz jednym z założycieli Towarzystwa Autorów Teatralnych (pierwszego stowarzyszenia, które skupia w Polsce dramatopisarzy).

      Zrealizował kilkanaście filmów średnio i krótkometrażowych w Łódzkiej Wytwórni Filmów Oświatowych, ale jako fabularzysta debiutował dopiero po czterdziestce, mając za sobą lata asystentur przy cudzych filmach. Może dlatego do dziś trzyma się żelaznej zasady, że reżyseruje (także w teatrze) tylko swoje teksty. Zazwyczaj pisze je w formie sztuki teatralnej, którą przerabia na scenariusz.