Projekt

Osobnosti polského filmu

Aleksander Ford (1908-1980)

Znaczenie dla polskiej kinematografii

Aleksander Ford był polskim reżyserem filmowym i scenarzystą. Twórczość rozpoczął dwoma filmami krótkometrażowymi: Nad ranem i Tętno polskiego Manchesteru w roku 1929. Był również współzałożycielem “Startu“ – Stowarzyszenia Miłośników Filmu Artystycznego.

Jego pierwszym filmem fabularnym był nakręcony w roku 1930 Mascotte. Uwagę krytyków i widzów zwrócił również Legion ulicy z roku 1932. Po drugiej wojnie światowej powstał film dokumentalny Majdanek – cmentarzysko Europy, gdzie pokazywano wyzwolony już obóz koncentracyjny. Majdanek był pierwszym filmem o obozach, którego nie reżyserowali wyłącznie Niemcy. Obraz ten był pokazywany podczas procesów zbrodniarzy z okresu drugiej wojny światowej.

W roku 1948 Ford rozpoczął dalszy etap swojej twórczości filmowej nakręceniem Ulicy Granicznej, pokazującej tragedię ludności żydowskiej w okupowanej Warszawie. Za ten właśnie film uhonorowano go Złotym Medalem od rządu włoskiego na Festiwalu Filmowym w Wenecji.

Filmem, który wywołał już od początku swego powstawania niespotykane w dziejach polskiej kinematografii zainteresowanie, byli Krzyżacy. Dowodem tego zainteresowania były m.in. liczne listy nadchodzące do Wytwórni Filmowej w Łodzi, pełne uwag, rad, żądań, wskazujące na niecierpliwe oczekiwanie oraz niepokój, jaki odczuwali czytelnicy powieści Henryka Sienkiewicza. W ciągu czterech pierwszych miesięcy wyświetlania obejrzało go 5 milionów widzów. Kosztem 32 milionów złotych na 40 kilometrach (chodzi tu o metraż roboczy, sam film ma 5 tys. metrów ekranowych) kolorowej taśmy zapisane zostało największe przedsięwzięcie filmowe końca lat 50., w którym wzięło udział prawie 100 aktorów oraz tłumy statystów. Film został nominowany do Oscara.

Biografia

Urodził się 24 listopada w Kijowie w rodzinie żydowskiej jako Mosze Lifszyc. Jego rodzina była dosyć uboga, ale i tak udało mu się wyjechać i zacząć studiować historię sztuki na Uniwersytecie Warszawskim.

W latach 1940 – 1943 kręcił filmy szkoleniowe dla Związku Radzieckiego. Roman Polański uważa go nawet za ortodoksyjnego stronnika Stalina. Później był kierownikiem Czołówki Filmowej przy I Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki. W 1945 roku został dyrektorem przedsiębiorstwa "Film Polski", zrezygnował z tego stanowiska w roku 1947.

W latach 1948 – 1968 był wykładowcą m.in. Andrzeja Wajdy i Romana Polańskiego w łódzkiej Szkole Filmowej. W latach 1954-1956 dziekanem Wydziału Reżyserii tej uczelni.

Do końca lat 60. był uważany za jednego z najwybitniejszych polskich reżyserów. Wzrastał wtedy w Polsce antysemityzm. W wyniku antysemickiej nagonki będącej następstwem wydarzeń marcowych, został pozbawiony prawa do pełnienia jakiejkolwiek funkcji w kinematografii, co zmusiło go do wyemigrowania najpierw do Izraela, później do Danii, a w końcu do Stanów Zjednoczonych.

W roku 1973 nakręcił film według noweli Sołżenicyna Krąg pierwszy. Film ten - z oczywistych względów - był filmem zakazanym. Jego pierwsze publiczne pokazy miały miejsce dopiero pod koniec lat 80., budząc zrozumiałe zainteresowanie.

Aleksander Ford był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą żoną była Olga Mińska, z którą miał syna Aleksandra. Drugą Eleanor Griswold, z którą miał dwie córki Konstancję i Justynę oraz syna Romana. Pomimo swojego niskiego wzrostu i nie za bardzo atrakcyjnego wyglądu miał ogromną charyzmę, co imponowało wielu pięknym aktorkom lat 30.

Ford zmarł 14 kwietnia w Naples na Florydzie, popełniając samobójstwo.

Opracowała Agata Kajfoszová.

_____________________________________________________________________

Filmografia

Reżyser:

1974 - Sie sind frei, dr. Korczak (tytuł polski Jest pan wolny, doktorze Korczak), zachodnioniemiecko-izraelski film biograficzny

1971 - Den foerste kreds (tytuł polski Krąg pierwszy), film zachodnioniemiecko-amerykańsko-duński

1966 - Den Arzt stellt fest... (tytuł polski Lekarz stwierdza...), film zachodnioniemiecko-szwajcarski

1964 - Pierwszy dzień wolności

1960 - Krzyżacy

1958 - Ósmy dzień tygodnia (zatrzymany przez cenzurę; premiera 1988)

1953 - Piątka z ulicy Barskiej