Jan Jakub Kolski (1956)

Znaczenie dla polskiej kinematografii    

      Reżyser, scenarzysta i operator filmowy; również pisarz. Jeden z najoryginalniejszych polskich twórców filmowych. Jako reżyser obrazów fabularnych debiutował w 1990 filmem Pogrzeb kartofla.

      Jego twórczość cechuje charakterystyczny, autorski styl, polegający na umiejętnym łączeniu pierwiastków realnych z nadprzyrodzonymi, budowaniu magicznego, czerpiącego inspiracje z kultury ludowej świata filmowego, któremu spójność zapewnia obecność stałych cech, motywów, charakterów, typów postaci, baśniowych elementów tworzących specyficzny klimat. Od imienia głównego bohatera filmu Jańcio Wodnik (a zapewne także od imienia samego reżysera) świat ten nazywany bywa "Jańciolandem". Postać uzdrowiciela Jańcia Wodnika od kilku lat jest pierwowzorem statuetki, o którą walczą twórcy filmowi podczas festiwali Prowincjonalia, odbywających się w Słupcy i we Wrześni.

      Reżyser jest autorem tekstów piosenek do swoich filmów, opublikował też kilka książek, powieści i zbiorów opowiadań. Są to "Jańcio Wodnik i inne opowiadania", "Kulka z chleba", "Mikroświaty: opowiadania" i "Jadzia i małoludki". W 1999 przeniósł się z Wrocławia do Łodzi, gdzie założył firmę producencką, Agencję Reklamy i Filmu Kolski & Partners.

      Od 2000 Jan Jakub Kolski jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej. Został uhonorowany licznymi nagrodami za twórczość filmową, w tym w 1993 na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni Nagrodą Specjalną Jury za film Jańcio Wodnik, w 1995 - Paszportem "Polityki" za oryginalność i ponowne odkrycie polskiej prowincji. Poza tym za Historię kina w Popielawach otrzymał w 1998 Złote Lwy na festiwalu w Gdyni. W 1999 przyznano mu Nagrodę Kulturalną Śląska.

      Sporadycznie Jan Jakub Kolski powraca do filmów dokumentalnych, które realizował na początku swojej przygody z kinem. Dzięki nim reżyser zyskał przydomek "kaskadera polskiego krótkiego metrażu". W filmach tych często bowiem pojawia się temat alpinistyki i speleologii (np. Najpiękniejsza jaskinia świata) lub szkoły przetrwania (np. Szkoła przetrwania, Pałkiewicz ma rację). Ich realizacja wymagała od reżysera wyjątkowej sprawności fizycznej - sam Kolski przez 12 lat uprawiał wspinaczkę i chodził po jaskiniach.

      Syn montażysty Romana Kolskiego, brat montażystki Ewy Pakulskiej. Urodzony 29 stycznia 1956 roku we Wrocławiu, znaczną część dzieciństwa (cztery lata między 11-tym a 15-tym rokiem życia) spędził w domu swego dziadka, Jakuba Szewczyka, we wsi Popielawy, niedaleko Tomaszowa Mazowieckiego, w świecie, który stał się źródłem inspiracji i częścią charakteru Kolskiego.

      Jako istny człowiek renesansu imał się i ima wielu zajęć, nie tylko artystycznych, malował dekoracje, pracował w betoniarni, wymurował też między innymi kilka domów. Kiedyś marzył o rzeźbieniu i w wolnych chwilach wciąż pracuje w drewnie.

      Jego profesjonalna droga do filmu rozpoczęła się, gdy w latach 1976-81 pracował w Ośrodku TVP Wrocław (zaczynał jako pomocnik operatora, a kończył jako główny reżyser). W międzyczasie trafił do wojska, gdzie filmował reportaże poligonowe dla wojskowego programu telewizyjnego. W latach 1981-85 studiował na Wydziale Operatorskim PWSFTviT w Łodzi. Kolski ma też swój "podziemny" okres, gdy w czasie stanu wojennego współpracował z Kurią Metropolitalną we Wrocławiu.

      Jak wynika z autobiografii, która ukazała się w Magazynie Gazety, Kolski miał w rodzinie ludzi wszelkich stanów i zawodów. Jego rodzina jest związana z kinematografią od czterech pokoleń. Jeden z jego pradziadków, Żyd ożeniony z Polką, w 1907 r. zakładał w Łodzi kinematograf. Kolski jako syn montażysty, szczyci się, że będąc dzieckiem zagrał epizod w "Czterech pancernych i psie". Za najpiękniejszy film polski uważa "Żywot Mateusza"; chciałby robić takie kino jak Kurosawa w "Rapsodii sierpniowej". Mieszka we Wrocławiu. Ale scenariusze i nowele pisze w swoim wiejskim domu. Żona, aktorka Grażyna Błęcka-Kolska występuje we wszystkich jego filmach.

Filmografia

Teatry TV:
Diabeł przewrotny (1997)
Bajka o bardzo lekkim chlebie (1997)
Noga dla Józefa (1997)
Wyspa róż (1998)
Skrzypki (1999)
Kamera marzeń (2001)