Juraj Herz, reżyser i scenarzysta; przez krytyków zaliczany do nowej fali czeskosłowackiej kinematografii. Od 1965 roku nakręcił około 35 filmów. W studiu Barrandov mówiono o nim złośliwie: "Dajcie Herzowi książkę telefoniczną, a on już z niej zrobi taki film, na który ludzie będą chodzić"; co niewątpliwie świadczy o jego talencie. Jego filmy często są wypełnione grozą. Sam twierdzi, że lubi grozę ale nie wie skąd ona się w nim bierze. ("Mám hrůzu rád. Ale nevím, odkud se ve mně bere.")

         W dzieciństwie, mając zaledwie dziesięć lat, znalazł się na pół roku w obozie koncentracyjnym. Zachowane w pamięci przeżycia z tamtego okresu zawarł w filmie "Zastihla mě noc". Ukazał tam scenę, w której kobiety czekają w komorze gazowej na śmierć. Niemcom jednak brakuje gazu, więc spuszczają do komór zamiast gazu wodę. Ludzie szaleją ze szczęścia. Dzięsięć lat później, Spielberg w filmie "Lista Schindlera" umieścił identyczną scenę.

        Już jako jedenastoletni chłopiec podpisywał się jako "aktor i reżyser". Ukończył wydział fotografii w Bratysławie oraz lalkarstwo w praskiej DAMU. Współpracował później z teatrem Semafor jako reżyser i aktor. Jako samodzielny reżyser zadebiutował, w roku 1965, średniometrażowym filmem "Sběrné surovosti" według utworu Bohumila Hrabala. Od tego czasu nakręcił dziesiątki filmów; wśród bardziej znanych: "Spalovač mrtvol", "Petrolejové lampy", "Morgiana", "Holky z porcelánu", "Den pro mou lásku", "Panna a netvor", "Zastihla mě noc", "Passage". Rozwijał twórczość różnorodną gatunkowo: muzyczną groteskę "Kulawy diabeł (1968), horror science fiction "Wampir z Feratu" (1981), mroczne baśnie "Piękna i potwór" (1978) oraz wcześniej wspomniana "Morgiana" (1972). Od początku lat dziewięćdziesiątych tworzy naprzemiennie w Republice Czeskiej i za granicą. Pracuje w teatrze jako reżyser zarówno dramatu jak i opery. Za własną twórczość filmową otrzymał wiele nagród krajowych i zagranicznych, m.in.: Grand Prix na festiwalu w Monte Carlo za film telewizyjny "Słodkie gry minionego lata" a także nominację do Oskara. W 2009 roku otrzymał nagrodę "Czeski lew" za całą życiową twórczość.

Biografia 

        Juraj Herz urodził się czwartego września 1934 roku w Kežmaroku, na terenie dzisiejszej Słowacji. Jego ojciec, z zawodu farmaceuta, był z pochodzenia Niemcem. Matka była Węgierką. Natomiast wszyscy współpracownicy ojca – Słowacy - mówili po słowacku. Wychowywał się zatem jako trójjęzyczne dziecko.

        Kiedy Juraj miał dziesięć lat – został wraz z rodzicami zabrany do obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu. Ponieważ jednak Niemcom skończył się gaz – przewieźli ich, w wagonach bydlęcych, do obozu w Ravensbrücku. Podróż trwała siedem dni. Wielu ludzi zmarło a wielu oszalało. Później Juraj został oddzielony od rodziców i umieszczony w obozie w Sachsenhausen. Nauczył się tam od cygańskich dzieci stepować, a od starszych kolegów odebrał "wychowanie seksualne".

        Obie babcie oraz dziadek ze strony matki, zostali wywiezieni do Oświęcimia i zagazowani. Drugi dziadek, ze strony ojca, musiał sam sobie wykopać grób, po czym został rozstrzelany. Wszystkie te wydarzenia nie pozostały bez echa w psychice reżysera.

        Rodzina Herzów miała jednak szczęście. Trafiła do obozu na pół roku przed zakończeniem drugiej wojny światowej – ojca wyswobodzili Amerykanie, matkę Brytyjczycy a Juraja Rosjanie. Rodzina wróciła do Kežmaroka. Juraj często chodził do kina i jako jedyne dziecko w mieście, był wpuszczany na filmy dla starszych – strażnicy motywowali takie postępowanie słowami: "On może, bo on już w życiu wszystko przeżył". Cała rodzina miała w zwyczaju chodzić na wszystkie nowe filmy.

        Herz ukończył fotografię w Bratysławie, ale chciał być aktorem. Zdał egzamin wstępny w szkole aktorskiej, jednak nie przyjęli go ze względu na jego wygląd, argumentując to tym, że w przyszłości i tak nie mógłby sobie znaleźć żadnej roli. Ukończył zatem lalkarstwo w praskiej DAMU.

        W latach 1960-1961 pracował jako aktor i reżyser w teatrze Semafor. Później jako asystent u reżysera Brynycha, a także jako reżyser w praskim Barrandovie. Ponieważ był bezpartyjny – należał w Barrandovie do trzeciej kategorii reżyserów – pracujących za najniższą stawkę. Z powodu złego przyjęcia jego filmów, wielokrotnie chciał się przeprowadzić. Zdecydował się w 1987 i odjechał do Niemiec, gdzie tworzył głównie dla telewizji.

        Obecnie żyje w Monachium oraz w Pradze ze swą drugą żoną, aktorką Teresą Pokorną, i z córką. Jest członkiem Europejskiej Akademii Filmowej.

         Opracowała Dorota Glensk.

Filmografia