Twórcy filmu czeskiego

 

Hugo Haas

 

Znaczenie dla czeskiej kinematografii

 

        Hugo Haas był jednym z ulubionych czeskich aktorów filmowych i teatralnych. Sprawdził się również jako znakomity reżyser i scenarzysta. Wcielając się w role kochanków, które w większości były skomplikowane, dawał im męskiego uroku i komediowego usposobienia.

       

        Haas zaczął swoją karierę jako aktor teatralny. Szybko wypracował sobie opinię popularnego komika, człowieka obdarzonego delikatnym i życzliwym humorem. Grywał w teatrze w Brnie, Ostrawie i w Pradze. Na scenie w Vinohradach często był partnerem Anny Sedlákovej. Tam też zagrał swoją pierwszą charakterystyczną rolę, która został pozytywnie oceniona przez krytykę (dramat „Lužina v Borově” a reżyseria „Zločinu s trestu“ -1929).W 1929 roku Haas dostał angaż w Teatrze Narodowym. Na pierwszej scenie republiki grywał najtrudniejsze role, a dzięki silnej konkurencji rozwinął swój talent. Jego najważniejszą rolą teatralną był doktor Galen z „Bílá nemoc“ K. Čapka. Natomiast pierwszą ważniejszą rolą filmową była postać w „Mužích z offsidu“ (1931) Karla Poláčka. Często grał rozkojarzonych zakochanych intelektualistów, ale również wcielał się w postacie z dokładnie przeciwnego bieguna społecznego świata. Grał zrzędliwego odludka („Ulička v ráji” 1936). Rolę o podobnym charakterze ukształtował w nagraniu Miroslava Cikána „Svět, kde se žebrá“. Wcielił się w postać właściciela kamienicy, który na ulicach miasta udaje żebraka. Komediowych bohaterów grał w filmach Martina Friča.

 

        Na końcu trzydziestych lat poświęcił się reżyserii i pisaniu scenariuszy filmowych. Początkowo kręcił filmy w współpracy z innymi reżyserami. Jego pierwszym samodzielnym filmem była ekranizacja teatralnej sztuki E. Konráda „Kvočna” (1937). W tym samym roku nakręcił również adaptację sztuki K. Czapla „Bílá nemoc“. Ostatni film w Czechosłowacji wyreżyserował na podstawie własnego pomysłu „Co se šeptá” (1938).

 

        Po wyjeździe z Czechosłowacji w 1939 roku zamieszkał w USA, gdzie dalej zajmował się filmem. W amerykańskich produkcjach najczęściej grał drugorzędne role obcokrajowców lub wcielał się w negatywne postacie. Występował w filmie „Days of glory“ (reż. J. Tourneur), w którym debiutował Gregory Peck. W latach piędziesiątych założył własną wytwórnię. Niestety nie wiodło się mu ani artystycznie ani finansowo. Jego tanie i niezbyt nowatorskie filmy przyniosły mu wśród współczesnych amerykańskich krytyków filmowych przezwisko „zagraniczny Ed Wood”.

 

Biografia 

 

        Hugo Haas urodził się 18 lutego 1901 roku w Brnie. Jego matka była Rosjanką żydowskiego pochodzenia, co wpłynęło na późniejsze losy aktora. Ojciec, Zikmund Haas prowadził sklep obuwniczy. Hugo Haas miał starszego brata Pavla.

 

        Haas rozpoczął swoją przygodę z aktorstwem krótko po powstaniu Pierwszej Republiki Czechosłowackiej. Studiował śpiew na konserwatorium w Brnie, gdzie jednym z jego nauczycieli był Leoš Janáček. Po skończeniu studiów grał w teatrach Brnie i Ostrawie. W Pradze miał na krótko angaż w Teatrze „Komedie”, a w latach 1924-1929 był członkiem miejskiego teatru na Královskych Vinohradech. W roku1930 Karel Hugo Hilar załatwił mu angaż w Teatrze Narodowym. Teatralną rolą życia stał się dla niego doktor Galén z „Bílé nemoci“ K.Čapka. Jako filmowy aktor debiutował jeszcze w dobie niemiej kinematografii (Jedenácté přikázaní-1923). Pierwszą znaczącą filmową rolą Haasa była postać Karla Načeradce w „Mužích v offsidu“ (1931). Często był obsadzany do ról roztargnionych, zakochanych intelektualistów np.: „Život je pes” (1933), „Mazlíček” (1934).

 

        W 1939 roku z powodu swojego żydowskiego pochodzenia wypowiedziano mu angaż w Teatrze Narodowym. Krótko po tym wyjechał ze swą małżonką z republiki. Udał się najpierw do Francji, później do Hiszpanii, aż w końcu osiadł w USA. Po zakończeniu drugiej wojny światowej, tylko raz na przyjechał do rodzinnego Brna. Pracował w USA, a później także w Wiedniu (od 1961 r.), gdzie grał i reżyserował filmy dla telewizji.

 

        W 1962 roku ze względu na stan zdrowia zrezygnował z zawodu. Zmarł na astmę 1 grudnia 1968 roku w Wiedniu. Został pochowany na cmentarzu żydowskim w Brnie.

 

         Opracowała Agnieszka Wierzyk.

 

Filmografia

 

Na emigracji

1964 Pianola

1962 Paradise Alley

1960 "Bonanza"

1960 "Adventures in Paradise"

1959 Born to Be Loved

1956-57 "Telephone Time" (TV seriał)

1957 Lizzie

1957 Hit and Run

1956 Edge of Hell

1955 The Tender Trap

1953-54 "The Ford Television Theatre" (TV seriał)

1954 The Other Woman

1954 Bait

1953 Thy Neighbor's Wife

1953 One Girl's Confession

1952 Strange Fascination

1951 The Girl on the Bridge

1951 Pickup

1950 Vendetta

1950 King Solomon's Mines

1949 The Fighting Kentuckian

1949 "Your Show Time" (TV seriał)

1948 For the Love of Mary

1948 Casbah

1948 My Girl Tisa

1947 Merton of the Movies

1947 The Foxes of Harrow

1947 Northwest Outpost

1947 Fiesta

1947 The Private Affairs of Bel Ami

1947 Leben des Galilei

1946 Holiday in Mexico

1946 Two Smart People

1945 Dakota

1945 What Next, Corporal Hargrove?

1945 Jealousy

1945 A Bell for Adano

1945 Documents secrets

1944 The Princess and the Pirate

1944 Mrs. Parkington

1944 Strange Affair

1944 Summer Storm

1944 Days of Glory

.

W Czechosłowacji

1938 Co se šeptá 

1938 Svět, kde se žebrá

1938 Andula vyhrála 

1937 Děvčata, nedejte se! 

1937 Bílá nemoc 

1936 Dobrodinec chudých psů

1936 Ulička v ráji

1936 Tři muži ve sněhu 

1936 Švadlenka 

1936 Mravnost nade vše 

1936 Velbloud uchem jehly 

1935 Ať žije nebožtík 

1935 Jedenácté přikázání 

1934 Mazlíček

1934 Poslední muž 

1933 Dům na předměstí 

1933 Její lékař 

1933 Okénko

1933 Život je pes 

1932 Obrácení Ferdyše Pištory 

1932 Zapadlí vlastenci 

1932 Sestra Angelika

1932 Madla z cihelny

1931 Dobrý voják Švejk 

1931 Načeradec, král kibiců 

1931 Kariéra Pavla Čamrdy

1931 Muži v offsidu 

1930 Když struny lkají

1929 Z českých mlýnů

1925 Josef Kajetán Tyl